*** Out of Box Thinking  - कसं बनत  ***

आता विषयाला हात घातलाय म्हणून जे मनात विचार येतात ते मांडतो . 

१९९३ सालची गोष्ट . बारावी MCVC इलेक्ट्रोनिकला   होतो आणि डोक्यात आलं चला आपण काम्पुटर बनवूया . आता त्यावेळी काम्पुटरम्हणजे खूपच मोठी गोष्ट होती. मग आता हे बनवतात कस  . मग काय मी आमच्या जे. पी . पाटील  सरांना विचारल . ते म्हणाले गावकरच मायक्रोप्रोसेसर वाच . मग लगेच सांगलीला जावून ताम्ह्नाकरांच्या तिथून ११० रुपयेला पुस्तक आनल. वाचायला सुरुवात केली घंटा काही कळत नव्हत .कितीतरी वेळा वाचायचो काहीच डोक्यात शिरायचं नाही . आमच्या सरांचं ज्ञान पण यथातथाच. पहिली पन्नास ते साठ पान सारखी वाचायचो . त्यापलीकडे काही गाडी काही जातच नव्हती . ते मायक्रोप्रोसेसर मधले रजिस्टर , इलेक्ट्रोनिक्स मधले रेजिस्तर आणि आपल्या दैनंदिन जीवनातले लिहायचे रजिस्टर कुठ मॅप होतच नव्हते . ते असेम्ब्ली प्रोग्रामिंग तर समजतच नव्हते . सर सांगायचे कि हे लाईन मूळ A मधलं B मध्ये जात .... अस बरंच काही सांगायचे . त्यांची पाठ मी सोडतच नसायचो . अगदी मी वेताळ कसा विक्रमाच्या बोकांडी बसतो तसा मी त्यांच्या मागे लागायचो  आणि वीस जणात मीच शिकायच्या इच्छेने आलो होतो त्यामुळे ते पण मला खूपच समजून घ्यायचे .   खुपच डोक्याची मंडई झाली होती . 

असाच एकदा दुपारी बसलो होतो आणि बहिणी खेळत होत्या . त्यांच्यामध्ये गाई गाई असा खेळ चालला होता . पाच पाच खड्डे काढले होते आणि त्यात खडे टाकत जायचं असं काहीतरी खेळ होता . बराच वेळ बघत होतो आणि अचानक डोक्यात उजेड पडला.  मी त्या खड्यांच्या जागी रेजिस्तर आणि खड्याच्या जागी आकडे दिसू लागले . आणि अचानक प्रोसेसरच बेसिकच कळून गेल . त्यानंतर असेम्ब्ली लँग्वेज , मायक्रोप्रोसेसर हे समजूनच गेले . मेंदूमध्ये त्यांचा एक सिमुलेटरच बनून गेला.

आज मायक्रोप्रोसेसर हा विषय सहावी सातवीच्या विद्यार्थ्याना शिकवता येण्यासारखा आहे पण त्या दिशेने प्रयत्न होतच नाही . आम्ही मागे एक प्रयोग केला होता आणि सहावी सातवीच्या मुलांना एफ पी जी ए प्रोग्रामिंग शिकवलं होत आणि कळून चुकल कि मायक्रोप्रोसेसर खूपच सोपा आहे .

आज जी साधने अभियांत्रिकी महाविद्यालयात आहे त्यांच्या सहाय्याने मायक्रोप्रोसेअर स्वत : कसा बनवावा हे आता अभ्यासक्रमात पाहिजे पण हे शिकवणारी पद्धती विकसित केली पाहिजे .

******

डिप्लोमा झाला आणि डिग्रीला अॅडमिशन घेतलं . सेकंड इयरचा M3 निघाला नाही आणि तोवर EME बोकांडीवर बसला. त्यावेळचा EME म्हणजे काय सांगायचं ? त्याची धडकीच बसायची . EMEचे पेपर म्हणजे कुंभमेळाच असायचा . पाचपाच वर्षे विषय न सुटलेली आमचे सिनियर त्यावेळी यायचे . EME म्हणजे काय सांगायचं . पहिल्या वेळी १३ मार्क , दुसऱ्यावेळी १४ मार्क . आता या गतीने जायचे म्हणजे म्हटल आता मी पण सुपर सिनियर होणार वाटत .  त्यातच एक वर्ष वाय. डी . झाल . तिसऱ्यावेळी कोलेजच्या गच्चीवर पुस्तक घेउन गेलो आणि सहज डूलका

 लागला आणि स्वप्नात ते सगळे इलेक्ट्रोन्स दिसायला लागले . आणि अचानक मला तो विषयच समजून गेला . मी त्यावेळी पेपरला बसलोच नाही म्हटलं अजुन अभ्यास केला पाहिजे . मग हळूहळू तो विषय समजत गेला आणि आता तो विषय पण चांगला कळायला लागला ( माझ आणि maths च अजूनही जमल नाही बरका.. ) आणि चौथ्यावेळी विषय निघाला ५२ मार्क पडले पण विषय मात्र चांगलाच कळला.

******

डिग्री तिसऱ्या वर्षी नापास झालो आणि त्याचवेळी बॉम्बे फ्लाईंग क्लबच्या कॅ. आनंद बोडस याच्या संपर्कात आलो .त्यांच मायक्रोलाईट विमान बघून त्याचे बोट धरून थोड विमानशास्त्रात पण भटकंती करून आलो . त्तेयांनी फ्लाईट डायनामिक्स शिकायचं सल्ला दिला . मग कर्मोडेच पुस्तक वाचायचला सांगितलं  . त्यातही समजायची अडचण . एकदा असच त्यांना भेटायला गेलो होतो  एक शंका विचारायला . ते म्हणाले बस इथं . तिथच जमिनीवर वाळूत  बसले  आणि खाली पडलेली एक काडी घेउन   म्हणायले आरे हे अवघड नाही हे एकदम सोप आहे . तुझ मन मोकळ सोड आणि लक्ष दे . मग वाळूत रेघोट्या मारून त्यांनी मला एरो डायनामिक्सचे धडे दिले आणि पाया पक्का केला . आज एखाद मॉडेल बनवायचं तर लगेच टेस्टिंगसाठी विंड टनेलचे गरज भासत नाही फक्त नजरेन हवेचा विरोध कुठ आणि कसा होईल याचा अंदाज येतो .तशी त्यांनी मला नवीन दृष्टी दिली ..  

******

आज ज्या पद्धतीने हे विषय शिकवले जातात ते पाहिलं तर वाईट वाटत . सिमुलेशन, विज्युलायझेशन , वर्च्युलायाझेशनचा इतका  भडीमार सुरु केला आहे कि आपण विद्यार्थ्यांची विचार करण्याची क्षमताच गमावुन टाकत आहे. विद्यार्थ्याना out of box  विचार करण्याची प्रक्रियाच थांबवून टाकली जात आहे . नोकर घडविण्यासाठीचा अभ्यासक्रम बनवायची स्पर्धा सुरु झाली आहे आणि बुद्धीचे खच्चीकरण होत चाललं आहे ...

Out of Box Thinking शिकवायला शिक्षण क्षेत्रात  माणसे आहेत का ..............?