अभियांत्रिकी शिक्षण - दशा आणि दिशा ( भाग 8)

**** पॉवर पॉईंट- लेक्चर जोमात, पोर कोमात.****
काही हौशी प्राचार्यांनी कुठून कुठुन ऐकलेल्या , इंटरनेट वरील वाचिव , रंजक अशा पाश्चात्य शिक्षण पद्धतीचा अवलंब आपल्या भारतीय अभियांत्रिकी शिक्षण पद्धती मध्ये करण्यासाठी जे काही प्रयोग केले त्याचे side इफेक्ट्स आता कळून येत आहेत.
2008 - 09  गोष्ट आहे प्रत्येकजण आपल्या महाविद्यालयात वेगवेगळे प्रयोग करत होता. त्याच वेळी power point प्रेझेन्टेशनच एक नवीनच खूळ पसरलं. शिक्षकांनी खडू फळा पध्दत सोडून या नवीन प्रकाराचा स्वीकार करावा असं काही संस्थेच्या प्राचार्यांना , हेड ऑफ डिपार्टमेंटना  वाटू लागलं. खडू फळा ही पद्धत जुनाट वाटू लागली . बऱ्याच शिक्षकांनी याचा विरोध करायला सुरुवात केली होती अर्थात याच खरं कारण वेगळं होतं .पण येनकेन प्रकारे त्यांचेवर हा प्रकार लादला गेला. काही हाडाचे शिक्षक होते त्यांनी याचा विरोध केला पण शेवटी त्यांनाही या माध्यमांशी जुळवून घ्यावे लागले.
या प्रेझेंटेशन च्या प्रकाराने बरेच जण अभ्यास करणेच विसरून गेले आहेत अर्थातच अभ्यास करायला लागणार नाही म्हणून कितीतरी जणांनी या प्रयोगाला पाठींबा दिला आहे.पहिल्यांदा एखाद्या विषयावर  एक तासाच लेक्चर घ्यायच म्हणजे किमान तीन तासाचा अभ्यास करायला लागतो काही वेळा हा वेळही कमी पडतो. पण power point च्या सहाय्याने हा वेळ वाचू लागला. इंटरनेट वरून तयार मिळालेल्या ppt वाचून दाखवणे म्हणजेच लेक्चर घेणे असा समज सगळीकडे पसरला, शिक्षक होणे हे सर्वात सोपे हे power point वर शिकलेल्या पहिल्या पिढीला सोपे वाटू लागले कारण त्यांनी ते अनुभवलेले होते. इंजिनिअरिंगला शिकवणं हे इतकं सोपं वाटत होतं की निव्वळ प्रोजेक्टच्या मार्कांच्या जीवावर शेवटाच्या वर्षी प्रथम वर्ग मिळालेल्या विद्यार्थ्यांनाही हे क्षेत्र त्यांच्यासाठी आहे असे वाटू लागलं आणि इतर कुठेही नोकरी मिळली नाही तर चला किमान इंजिनिअरिंगचा मास्तर बनू इतकी या पदाची लायकी खाली गेली. इंजिनियरिंग कॉलेजमध्ये नोकरी म्हणजे निवांतपणा हा भ्रम सगळीकडे पसरला आणि बाजार तेजीत होता त्यामुळे संधीही मिळाली.
या power point मुळे खर तर आमच्या शिक्षण क्षेत्रात अमुलाग्र बदल घडून आला. पाच मिनिटांत पूर्ण तासाच्या लेक्चर ची तयारी करणारी नवीन जमात निर्माण झाली.इंटरनेटवरून मिळालेल्या रेडिमेड ppt वरील किमान ती बनवणाऱ्या ची नावे बदलायची सुध्दा कंटाळा करणारी शिक्षक जमात या क्षेत्राला मिळाली. आवड नाही तर अभ्यास नाही, अभ्यास नाही तर ज्ञान नाही . निव्वळ ppt वाचणे आणि घ्या लिहुन. संपलं लेक्चर.
आता वेळच वेळ मग या वेळेच काय करायचं ? मग ज्यांना जमत त्यानं शेअर बाजार, bit कॉइन, नेटवर्क मार्केटिंग, प्लॉट खरेदी, जमीन खरेदी विक्री, गाड्या भाड्याने देने अशा व्यवसायाची  सुरुवात केली. शिकवण दुय्यम झालं. बाकीच्यांनी इतर गोष्टीत मन रमवायला सुरुवात केली.
या सर्वाच फलित म्हणजे मुलं लेक्चर अटेंड करत नाहीत...मुलं डायरेक्ट ppt मागतात आणि शिक्षक देतातही. मुलांना diagram चा फ्लो कळत नाही त्यामुळे आताच्या पिढीला diagram फ्लो नुसार काढता येत नाही. आजकाल ओरिजिनल ppt नेटवर सुद्धा मिळतात त्यामुळे मुले डायरेक्ट तिथूनच download करतात.

या सगळ्यांचा परिणाम असा झाला की लेक्चर जोमात आणि पोर कोमात.

(Power point च्या साहाय्याने lecture घेणं खरं तर खूपच अवघड प्रकार आहे. या प्रकाराने माझाही पहिल्यांदा आत्मविश्वास हिरावून घेतला होता)

आपली मते ऐकायला नक्कीच आवडेल.

चित्तरंजन महाजन.
9763714860